107 jaar toneelvereniging “Frohsinn”.

 

In een klein gehucht genaamd de Gracht, gelegen tussen de Duitse grens en het dorp Spekholzerheide, zaten in de wintermaanden van 1903-1904 enkele jonge mannen in het café van de weduwe G.Schlangen. zij overlegden op de Gracht een schutterij op te richten. Er werd eens onder de jongens gepolst, maar er was weinig animo hiervoor.

Toch zetten de initiatiefnemers door en besloten op zondag 4 februari 1904 in het lokaal van de weduwe Schlan­gen een vergadering op te roepen van alle jongemannen van de Gracht en van de Eyck. Deze initiatiefnemers waren Piërre Schlangen, Leonard Vromen en Herman Schlangen. Op deze vergadering waren 20 personen aan­wezig. Na een uiteenzetting over het doel van deze vergadering bleek dat er niet veel animo was voor een schut­terij, maar wel om een toneelvereniging op te richten.

Na nog wat heen en weer gepraat; voor of tegen; werd algemeen besloten een toneelvereniging op te richten en wel onder de naam “Frohsinn” En zo werden op deze mooie winterse zondag de fundamenten gelegd van de toneelvereniging “Frohsinn”. Be­sloten werd om zo spoedig mogelijk een stuk te kiezen en een uitvoering te even. In studie werd genomen: “Et Baakkaof “ en dit uit te voeren met halfvasten in zaal Hermans (de gewezen Hollandia Bioscoop).

En Frohsinn gaf met halfvasten 1904 in zaal Hermans zijn eerste uitvoering !!!

Het was een geslaagde uitvoering, de bezoekers hadden genoten van de koddige verwikkelingen, ze hadden het Baakkaof gezien en gevangen, al liepen de volgende dag op de Hei en de Gracht nog wat “Baakkaover” rond die nog niet gevangen waren. Gezien het succes van deze uitvoering werd op de eerstvolgende vergadering besloten en in de statuten vastgelegd, dat Frohsinn steeds met halfvasten en op 2^e kerstdag een uitvoering zou geven. Frohsinn is deze traditie zeer lang trouw gebleven.

Buiten deze vaste speeldata werd ook zeer vaak deelgenomen aan toneelwedstrijden, de eerste al in september 1904 te Vaals met Der Unnutse Freier. Zij behaalden de vierde prijs, vermeldenswaard is dat de zoldering van het toneel zo laag was dat zonder hoed gespeeld moest worden, anders kwamen zij hiermee tegen het plafond. In 1907 ging men al internationaal en wel naar Aken waar met het stuk:”Ein Kunstlerherz oder der Zambo” de 1^e ereprijs en Herman Schlangen de 1^e acteursprijs weghaalden.

In 1908 werd besloten een vaandel aan te schaffen. Een firma uit Rotterdam (“Funnekotter”), werd verzocht het vaandel te leveren. Het ontwerp van dit vaandel werd gemaakt door de gebroeders Piërre, Nicola en Herman Schlangen en wel op vloer in het café weduwe Schlangen met krijt uitgetekend. De vertegenwoordiger der firma nam het ontwerp zo over voor de prijs van Fl. 245,00 . Dit vaandel; nu nog de trots der vereniging; zou op 6 september 1908 met een groots vaandelwijdingsfeest in gebruik worden genomen. Jammer genoeg kon het feest door de regen geen doorgang vinden. De drank kon worden bewaard tot de volgende zondag, maar dit ging niet met de broodjes. Besloten werd deze broodjes des maandags op de Hei te gaan verkopen. En zo gebeurde het, dat men maanbroodjes ging verkopen. De broodjes werden allemaal verkocht, maar geld was er niet, dit was in de diverse café`s omgezet.

Zelfs in de periode 1914-1918 toen de oorlog aan onze grenzen voorbij trok, en vele spelers hun plicht vervulden en het burgerpak ruilden voor de soldatenjas, bleef Frohsinn haar traditie trouw, en gaf met halfvasten en 2^e kerstdag haar toneeluitvoering

Tot nu toe is er alleen maar over toneel geschreven, en niet aan onze knapkapel. Dit zou onrechtvaardig zijn. Deze knapkapel die in het begin uit een paar leden bestond, groeide ook en zo werd besloten om naast toneel een onderafdeling muziek te maken. Het korps bleef tot 1921 een onderafdeling van Frohsinn. Daarna bleef dit korps onder de naam Muziekkorps Spekholzer­heide voortbestaan. Een jaar later werd dit korps het al om bekende muziekkorps Willem Sophia. Jammer ge­noeg werd dit enkele jaren later wegens omstandigheden ontbonden.

Naast dit korps was ook een afdeling Zang (gemengd koor!) onder leiding van Mathieu Schlangen actief, dat ons bij onze uitvoeringen, vooral operettes, terzijde stond.

In 1922 werd aan Hare Majesteit de Koningin het verzoek gericht om aan onze statuten de Koninklijke goedkeu­ring te hechten. Om die te verkrijgen moesten wij naast onze naam Frohsinn een Nederlandse naam toevoegen, zo ontstond de naam: “Blijmoedigheid”. Op 26 juli 1922 kregen wij onder de naam: “Frohsinn, Blijmoedigheid” de Koninklijke goedkeuring voor de duur van 29 jaar, zijnde 4 februari 1904 t/m 4 februari 1933. Deze goedkeu­ring werd bij Koninklijk Besluit (25 januari 1933 en 20 november 1961) verlengd dus tot 3 februari 1991

Op 4 februari 1929 vierde Frohsinn haar zilveren jubileum, dat groots van opzet was.

Om alle uitvoering toe te lichten valt buiten dit relaas. Vermeldenswaard is dat Frohsinn in 1930 deel nam aan de “Trierer Bühnenspiele”. Aan deze wedstrijd deden 27 verenigingen mee in twee klassen nl. drama en kluch­ten. Frohsinn trad in de dramaklasse voor het voetlicht met “Faters Fluch” en behaalde met dit werk de Erestadt­prijs van Trier. (De grote beker die in het verenigingslokaal prijkt). In de lustspielklasse speelde men het werk “Wenn die Soldaten” en behaalde hiermee de 1^e prijs en de regieprijs. Het bijzondere aan deze wedstrijd is dat toen de vereniging in Trier was aangekomen en de prijzen bezichtigde, een der leden zei:”Dee becher jeet mit noa jen Hei op”. Waarop erevoorzitter Piërre Schlangen antwoord met: “Da jef ich ing ton beer!”. Hij heeft zijn belofte moeten nakomen en ieder lid der vereniging in Trier aanwezig, heeft zich te goed gedaan aan dit bier. Bij terugkeer in Spekholzerheide werd men te Onderspekholz opgewacht door de plaatselijke verenigingen. Met muziek ging men in optocht naar het verenigingslokaal waar aansluitend een receptie werd gehouden.

In 1937 trachtten enkele verenigingen een Federatie van Toneelgezelschappen in de gemeente Kerkrade op te richten. In dat zelfde jaar kwam deze tot stand, vier verenigingen, waaronder Frohsinn, sloten zicht hierbij aan. Men besloot ieder jaar een toneeltournooi te houden echter zonder prijzen of beoordeling.

In 1940 toen wij in de oorlog werden meegesleurd, werd het deze federatie onmogelijk gemaakt nog verder te bestaan en in federatief verband te werken. Tot het jaar 1942 heeft Frohsinn nog steeds haar traditionele uitvoe­ringen gegeven. Doordat men weigerde zich bij de Kultuurkamer aan te sluiten, werd er geen vergunning meer verleend tot het houden van uitvoeringen. Ondanks het verbod werd er toch iedere maand een bijeenkomst ge­houden om de “Frohsinngeest” levendig te houden en te bevorderen.

Nauwelijks is Spekholzerheide in 1944 bevrijd of Frohsinn geeft reeds enkele maanden later haar traditionele uitvoering. Terwijl de Amerikaanse soldaten nog in de zaal gelegerd waren. Dit geschiedde met halfvasten 1945 en men bracht het werk “Het stormeiland”. Met toestemming van de plaatselijke commandant werden de slaap­zakken en andere spullen aan één kant van de zaal opgestapeld en de andere kant werd vrijgemaakt voor de be­zoekers.

Onder auspiciën van de Culturele Kring “Het land van Rode” werd reeds in 1945 een nieuwe toneelfederatie opgericht, olv. Dhr.Caspar Sprokel, waarin de oude federatie werd opgenomen. Veertien (!) Kerkraadse vereni­gingen traden toe, ieder jaar werd een toneeltournooi gehouden waaraan iedere vereniging moest deelnemen. Frohsinn viel de eer te beurt om het eerste toernooi te organiseren op 6,13 en 20 oktober 1946.

Op 6,7 en 8 februari 1954 vierde Frohsinn op grootse wijze haar gouden jubileum. Piërre en Herman Schlangen waren “gouden jubilarissen”. Zij waren de enigen die Frohsinn vanaf de oprichting trouw waren gebleven

Op zondag 5 juni 1960 overleed Erevoorzitter en oprichter Piërre Schlangen, op 10 januari 1972 overleed oprichter Herman Schlangen. Hun namen en daden zijn onuitwisbaar in onze analen gegrift.

De afsluiting van ons gouden feest vormde een uitvoering in federatief verband.

Hierna volgde een tijd waarin het culturele leven langzamerhand in een hoek gedrukt werd door de televisie. Het werd steeds moeilijker om de mensen buitenshuis te krijgen, zodat, de bezoekersaantallen op de uitvoeringen steeds verminderden. Frohsinn handhaafde echter nog steeds haar traditionele uitvoeringen, welke statutair vastgesteld zijn op zondag Halfvasten en 2^e kerstdag. In 1959 werd echter besloten om af te stappen van de traditionele kerstuitvoering gezien het geringe bezoekersaantal in de afgelopen jaren. Deze uitvoering werd verplaats naar oktober of november. Voordeel hiervan was dat deze stukken dan ook op de Barbaravieringen kon worden gebracht.

Vooruitblikkend op haar diamanten jubileum organiseerde de vereniging in september 1963 een internationale toneelwedstrijd. De eerste speeldag moest vervallen omdat alle Belgische toneelgezelschappen, die al toegezegd hadden, verstek lieten gaan vanwege een landdag in België. Zeven Duitse en Vijf Nederlandse verenigingen hebben elkaar bestreden om de hoog­ste eer. Winnaar werd de toneelgroep “Narrenkap” uit Hoensbroek en zij ontving hiervoor naast de geld prijs, de van het Vorstenhuis ontvangen legpenning met dubbele beeltenis van Hare Majesteit koningen Juliana. De officiële viering had plaats op zon­dag 8 maart (halfvasten). Begeleid door de muziekkorpsen van Spekholzerheide en de Gracht werd de oprichter H.Schlangen en zijn echtgenote thuis afgehaald en met een versierde koets kerkwaarts gevoerd. Echter zonder muzikale begeleiding, want de instrumenten waren bevro­ren. De viering van dit jubileum viel bij enkele leden dusdanig in de smaak dat zij hun “vrak” niet meer wilden uittrekken en zelfs in deze kleding hun “schicht” op de staatsmijn Wilhel­mina aantraden.

In deze tijd bestond Frohsinn uit een jeugdgroep, de normale spelersgroep en een senioren groep. Deze laatste oorspronkelijk samengesteld voor een enkele vriendschapsuitvoering te Oberauszem in Duitsland had in 1966 zoveel succes met het zangspel: “`t Gret” , dat deze uitgroeide tot een kleine tournee.

Op 10 oktober 1971 vierde de federatie van Kerkraadse Toneelverenigingen haar 25-jarig ju­bileum. Aan deze feestdag verleende Frohsinn natuurlijk haar medewerking.

De concurrentie van de televisie werd echter steeds groter waardoor de bezoekersaantallen steeds kleiner werden. De animo voor toneelspel wordt minimaal. In juni 1973 valt het doek voor de Kerkraadse toneelfederatie, omdat van de 14 bij oprichting in 1946, nog slechts 2 verenigingen in leven zijn nl: Excelsior  en Frohsinn. Wij houden echter nog altijd vast aan de traditionele halfvasten uitvoering. Er worden zelfs twee gratis uitvoeringen gegeven ter gelegenheid van het jubileum van de BLO-school en een voor de zieken en bejaarden van de Heilust.

Om toch voldoende bezoekers te trekken word steeds meer gebruik gemaakt van de mogelijk­heid van “uitspelen”. Er worden steeds heropvoeringen van de gekozen stukken gegeven voor de gezamenlijke ziekenzorgsekties, bejaarden van de Firenschat (hiervoor word het altaar in de kapel afgebroken)

In 1979 wordt op grootse wijze het 75-stichtingsfeest gevierd. De activiteiten rond dit gebeu­ren vonden hun aanvang met een eenakter festival op 17 en 18 maart Nevenstaande foto; genomen bij ons 85^e stich-tingsfeest geeft de samenwerking tussen Frohsinn en Oberauszem op de trappen van het gemeentehuis goed weer. Bij deze gelegenheid organiseerde frohsinn op grootse wijze de Provinciale Toneeldag in de rodahal te Kerkrade.

Frohsinn begreep dat dialectstukken de toekomst hadden, en ging naarstig op zoek naar goede stukken. Een voornemen dat ook nu nog succes heeft gezien de steeds groter wordende be­zoekersaantallen. Vanaf 1990 maakt de vereniging gebruik van ervaren regisseurs die zelfs geen lid meer moeten zijn van onze vereniging. In 1994 moest de vereniging door ziekte van een van de hoofdrolspeelsters enkele dagen voor de première, de voorstellingen afgelasten. Dat jaar heeft Frohsinn voor het eerst in haar geschiedenis geen enkele uitvoering gegeven. Hieruit trok men een wijze les en probeerde steeds de rollen dusdanig te bezetten dat er uitgeweken kon worden naar andere speelsters. De samenwerking met Excelsior in Kerkrade, het Streektheater, etc bood ons de mogelijkheid tot het aantrekken van gastspelers. Frohsinn vierde in 2004 haar 100^ste Stichtingsfeest. Naast een jubileum uitvoering van: “Sjpreche is zilver, sjwiege is jood”, werd een dialectmis uitgevoerd in samenwerking met de dialectvereniging “d’r Wauwel”, met een eenakter het oostersfestijn van de Harmonie St Caecilia opgeluisterd, en organiseerden wij samen met de Limburgse Toneelfederatie de toneeldag rondom de kerk in Spekholzerheide. Wij zijn overtuigd dat wij ons publiek via deze activiteiten konden bedanken voor hun bezoek aan onze uitvoeringen.

Frohsinn, zij leeve lang!